Günümüzde sedanter (hareketsiz) yaşam tarzı, obezite, kalp hastalıkları, diyabet ve psikolojik sorunlar gibi birçok sağlık probleminin temel nedenlerinden biri olarak görülmektedir. Buna karşın, düzenli fiziksel aktivitenin insan sağlığı üzerinde çok yönlü ve güçlü faydalar sağladığı pek çok bilimsel araştırma ile ortaya konmuştur.
10 Mayıs fiziksel aktivitenin yararları konusunda toplum bilincini oluşturmak, iyi uygulamalara dikkat çekmek ve fiziksel aktivitenin yararlarını savunmak, yaşamın her alanında ve her yerde (okul, ev, işyeri vb.) toplum genelinde fiziksel aktiviteye katılımı arttırmak, sağlıklı davranışları ve yaşam tarzlarını teşvik etmek için “Sağlık İçin Hareket Et Günü” olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda 10 Mayıs her yıl 81 ilimizde düzenlenen çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır.
Hareketli, aktif bir yaşam tarzı benimsemenin sağlığımız üzerindeki etkileri şunlardır:
1. Kardiyovasküler Sağlık Üzerine Etkisi
Harvard T.H. Chan School of Public Health tarafından yapılan bir araştırmaya göre, haftada en az 150 dakika orta düzeyde egzersiz yapan bireylerde kalp hastalığına yakalanma riski %30’a kadar düşmektedir (Lee et al., 2012). Aerobik egzersizler (yürüyüş, koşu, yüzme) kalp ritmini düzenleyerek kan basıncını düşürmekte ve kötü kolesterol (LDL) seviyesini azaltmaktadır.
2. Tip 2 Diyabetin Önlenmesi ve Kontrolü
Düzenli egzersiz, insülin duyarlılığını artırarak kan şekerinin olumlu düzenlenmesine katkıda bulunur. 2001 yılında New England Journal of Medicine'da yayımlanan Diabetes Prevention Program (DPP) çalışmasına göre, yaşam tarzı değişiklikleri (diyet ve egzersiz) tip 2 diyabet gelişme riskini %58 oranında azaltmıştır.
3. Zihinsel Sağlık ve Ruh Hali Üzerindeki Etkisi
Fiziksel aktivite zihnimizi de olumlu etkiler. Egzersiz sırasında salgılanan endorfinler, serotonin ve dopamin gibi nörotransmiterler, depresyon ve anksiyete semptomlarını hafifletmektedir. 2018 yılında The Lancet Psychiatry dergisinde yayımlanan 1.2 milyon kişi üzerinde yapılan bir araştırma, düzenli egzersiz yapan bireylerin ruh sağlığının daha iyi olduğunu ve depresyon oranlarının daha düşük olduğunu göstermiştir (Chekroud et al., 2018).
4. Kas ve Kemik Sağlığı
Yaşla birlikte azalan kas kütlesi ve kemik yoğunluğu, düşme ve kırık riskini artırır. Direnç egzersizleri (ağırlık kaldırma, direnç bandı, pilates), kas kütlesini artırmak ve osteoporozu önlemekte etkili olur. Journal of Bone and Mineral Research dergisinde yayımlanan çalışmalarda, düzenli ağırlık egzersizlerinin kemik yoğunluğunu artırdığı görülmüştür.
5. Yaşam Süresi Üzerindeki Etkisi
Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) göre, fiziksel aktivite eksikliği dünya çapında ölüm nedenleri arasında dördüncü sıradadır. Öte yandan, 2015 yılında American Journal of Preventive Medicine'da yayımlanan bir meta-analize göre, düzenli fiziksel aktivite, genel ölüm riskini %20-30 oranında azaltmaktadır.
6. Obezite Üzerindeki Etkisi
Fiziksel aktivite, kilo kontrolünde ve obezitenin önlenmesinde temel bir rol oynar. Düzenli egzersiz, yalnızca kilo vermeye değil, aynı zamanda vücut kompozisyonunu (yağ-kas oranını) iyileştirmeye de yardımcı olur.
ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) tarafından desteklenen bir çalışmada, haftada 150–300 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite yapan bireylerin, hareketsiz olanlara göre daha düşük vücut kitle indeksine (VKİ) sahip olduğu bulunmuştur (Swift et al., 2014).
Ayrıca, egzersizle birlikte gelen insülin duyarlılığı artışı, yağ birikimini azaltarak özellikle karın çevresindeki visseral yağlanmanın önüne geçmektedir. Bu da metabolik sendrom, tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalık risklerinin azalmasına katkı sağlar.
7. Bağışıklık Sistemi Üzerindeki Etkisi
Orta yoğunlukta düzenli egzersiz, dolaşımdaki immün hücrelerin (özellikle doğal öldürücü hücreler, nötrofiller ve T lenfositler) aktivitesini artırarak bağışıklık yanıtını güçlendirir (Nieman & Wentz, 2019). Ayrıca, egzersiz kronik sistemik inflamasyonun baskılanmasına katkı sağlar. Bu durum enfeksiyonlara karşı koruyucu etki sunar ve bağışıklık sisteminin dengede kalmasına yardımcı olur.
Sonuç
· Bilimsel veriler, hareketli bir yaşam tarzının sadece fiziksel değil, zihinsel ve duygusal sağlık açısından da kritik bir rol oynadığını açıkça göstermektedir.
· Sağlığın korunması ve yaşam kalitesinin artırılması için, günlük yaşantıya düzenli fiziksel aktiviteyi entegre etmek önemlidir.
"Bin millik bir yolculuk bile tek bir adımla başlar."
Lao Tzu
