Atinalı Solon'un MÖ 640-560'ta yaşadığı öngörülür. Antik kent Salamis'in ele geçirilmesinde öncülük edince Atinalılar Solon'u başlarında tiran olarak görmek ister. Ancak o kabul etmez. Peki niçin her türlü olanağı sunan tiranlığı istemez? Genellikle zayıf karakterli, bilgisiz kimseler önemsenmek, güce ulaşmak amacıyla tiranlığa can atar. İktidarın verdiği güç, eksiklerini gizlemesini sağlar. Solon bilge bir insandır, şairdir, kendi değerini bilir. Başkalarına üstünlük kurarak, halkı baskı altında tutarak saygı duyulan biri olmaya Solon'un gereksinimi yoktur.

Solon'un istemediği tiranlığı akrabası Peisistratos elde etmek için türlü dümen çevirir. Solon onu tüm gücüyle engellemeye çalışır, meclisi basıp Atinalıları uyarır. Peisistratos'u tutan senato Solon'u deli olmakla suçlar.  O da "Hem dilimle hem işimle sana yardım ettim, sevgili yurdum." diyerek Atina'dan ayrılıp başka ülkelere gider.

Demokratik düzen yerine tek kişinin buyruğu altında yaşamayı seçtiği için Atina halkına kızgındır.  Peisistratos'un artık tiran olduğunu öğrenince Atinalılar için sürgünde şunları yazar, "Kendi korkaklığınız yüzünden belanızı bulduysanız, bunun suçunu tanrılara bulmayın. Bunları iktidara getirip siz büyüttünüz, bu yüzden de iğrenç köleliğe düştünüz."

Tiranlar, ülkelerinin her türlü kaynağını kendilerine aktarmakla kalmaz, çevresindeki insanları bazen balon gibi şişirir, ünlü, zengin eder; bazen de kullandıktan sonra patlak top gibi değersiz eder. Nitekim Laertios, Solon'un bu konudaki düşüncelerini şöyle aktarır, "Tiranların yanında güç sahibi olanları sayı boncuklarına benzetiyordu. Çünkü her biri bazen artıyı bazen eksiyi gösterir; tiranlar da bu adamları kimi zaman güçlü ve parlak, kimi zaman onursuz kılarlar."

Solon sürgündeyken Kroisos  "Sence kim mutludur" diye sorunca ünlü yanıtını verir, "Birine mutlu demek için sonunu görmek gerekir." İnsanların hiç haksızlık yapmamasının nasıl mümkün olacağı sorulduğunda, "Haksızlığa uğramayanlar da haksızlık görenler kadar öfke duydukları takdirde." der.

İnsanların özgür yaşayabileceği, geleceğiyle ilgili  kararları kendisinin verebileceği, eşitlikten, adaletten yana bir düzen için yaşamını adamış bilge Solon'un -binlerce yıl geçse bile- öğretilerini, onurlu mücadelesini bilmek bizim için büyük bir mutluluk kaynağı olacak her zaman.

                                                                                                        ALİ TURGAY KARAYEL

                                                                                                                        Yazar

1- Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, Diogenes Laertios, YKY, 8. Baskı s. 34

2- a.g.y. s.37

3- a.g.y. s.34

4- a.g.y. s.37