Boşanma, çocuklar için risk taşıyan olaylardan bir tanesidir. Elbette her çocuk, güvende olduğu, sevildiği, anne ve babasının birlikte olduğu, birlikte yaşamasını arzu ettiği bir yuva düşlemektedir. Ancak evlilik sürdürülemiyorsa, anne baba mutsuzsa, bu durum çocuğu da etkileyeceği için boşanma kaçınılmaz hale gelebilmektedir. Bu süreçlerde pek çok ebeveyn bu durumu çocuğa ne şekilde açıklayacakları konusunda endişe duymaktadırlar.
Öncelikle, boşanma çocuğu etkileyeceği için, travmatik olayın etkisini hafifletebilmek ve çocuğun gelişim sürecine destek olabilmek adına bazı önemler almak önemli olacaktır. Boşanma kararı aşamasında, bu karar kesin olarak alındığında ve boşanma gerçekleştiğinde çocuğun ruh sağlığını gözetmek ebeveynler olarak anne ve babanın önemli birer görevi olmaktadır. Anne babalar bu kararı kendi aralarında verip, kesinleştirene kadar çocuklarla konuşmamaları daha iyi olacaktır. Çünkü diğer türlü çocuk her gün ayrılma endişesini yaşayabilir, bu sürecin nasıl olacağını aklında canlandırabilir ve her sabah güne ebeveynlerine yönelik ayrılık endişesi ile uyanabilir. Bu süreçte çocuğun ruh sağlığını negatif yönde etkileyebilir. Ayrıca sürekli ayrılık kararını alıp, birkaç gün sonra barışılması ve hiç ayrılık konusu açılmamış gibi devam edilmesi, çocuk açısından dengesiz bir durum yaratacağından zarar verici etkilere sebebiyet verebilir. Çünkü çocuk için her defasında umut ve hayal kırıklığını peş peşe yaşamaya devam eder. Bu nedenle karar kesin ve gerçekçi ise ele alınmalı ve çocuğa aklı karışmadan aktarılmalıdır.
Boşanma gerçekleştikten sonra, ebeveynlerden biri evden ayrılmadan önce mutlaka çocuğa bu durum izah edilmelidir. Ayrılık kararının, anne baba tarafından ‘’birlikte’’ verildiği çocuğa mutlaka söylenmelidir. Çocuğa suçlama içeren ya da eleştiren bir tavırda cümleler kurulmaması önemlidir. Çocuğa;
‘’Anne babalar bazen birlikteyken mutsuz olabilirler, anlaşamayabilirler. Bu nedenle ayrı evlerde oturacaklar ancak bu durumun seninle hiçbir ilgisi yok. Hala senin annen veya baban olmaya devam edeceğiz, seni çok seviyoruz ve bu durumun sana olan sevgimizde bir değişiklik yaratmayacağı bilmeni isteriz.’’ gibi konuşma yapılmalıdır.
Bu konuşmayı yaparken, elbette çocuğun yaşına, duygu durumuna ve baş etme becerisine bakarak uygun bir açıklama yapmak önemli olacaktır. Sakin ve kontrollü bir şekilde çocukla iletişime geçmek çocuğunda kaygısını azaltacaktır. Öte yandan zamanlama önemlidir ve boşanma kararı açıklanacakken, çocuğun ruhsal olarak uygun olduğunu düşündüğünüz bir zamanda söylenmesi de işe yarar olabilmektedir. Mekân seçimi çocuğa kendisini güvende hissettirebilir. Sevdiği bir odada, güvendiği insanların olduğu bir alanda bu konuşmayı yapmakta uygun olacaktır. Ayrıca, her iki ebeveyninin bu konuşmayı birlikte yapması da daha etkili olmaktadır. Çocuğu taraf olmaya zorlamamak ve diğer ebeveyn ile ilgili olumsuz duygular yüklememek önemlidir. Net, belirli ve gerçekçi bir şekilde izah etmek ve duygusal anlamda çocuğun yanında olduğunuzu belli etmek, boşanma durumunu, çok zor bir süreç olmaktan çıkarmaya yardımcı olacaktır.
Boşanma evresinde, özellikle erkek çocuklarında duyguların daha çok dışa vurum ile ifade edildiği gözlemlenmektedir. Daha çok yalan söylemek, saldırgan davranışlarda bulunmak gibi... Kız çocuklarında ise bu durum daha çok içe dönme, içine kapanma, ilişkilerden kopma şeklinde gözlemlenmektedir. Boşanma sürecinde olan çocuklarda okula gitmek istememek, işe giden ebeveynin yanında kalması için ısrar etmek, yalnız kalamamak ve ebeveynden ayrılamamak gibi durumlar da söz konusu olabilmektedir.
Elbette her evlilik bu kadar iyi ve anlayışlı bitmeyebilir. Evlilik bir şekilde yıpratıcı bir boşanma sürecine girdiğinde ve her iki tarafta birbiri ile görüşmek istemediğinde bile, ortada bir çocuğun olmasından dolayı, ebeveynlik görevlerinin devam ettiğini hatırlamak ve en azından özel günlerde bir araya gelerek çocuğa ruhsal huzuru sağlamak önemli olacaktır.
Aynı şekilde boşandıktan sonra sanki ortada hiç boşanma yokmuş gibi ebeveynlerin birbirleri ile fazlaca vakit geçirmeleri, yeniden eve gelip gidiyor olmaları da çocuklar için fazlaca akıl karıştırıcı olabilmektedir. Çünkü çocuklarda yeniden bir umut oluşmaktadır. Bu sebeple uygun sınırlarda, uygun durumlarda bir araya gelip çocukla ilgili kararları birlikte vermek ve ona olan sevginizden söz etmek, çocuğun kafa karışıklığını azaltacağından, boşanma sürecini çocuklar adına travmatik olmaktan çıkarmaktadır.
Özetle, boşanma evlenmek kadar doğal bir durumdur ve hangi yaş döneminde olursa olsun gelişim dönemine bağlı olarak boşanma bir travma etkisi yaratmaktadır. Dolayısı ile boşanma sürecinde çocuğa özen gösterilmesi son derece önemli olacaktır. Gerek duyulduğu noktalar da, özellikle çocuklarda normalde gözlemlenmeyen uyum bozucu davranışların fark edilmesi durumunda, bir uzmandan destek almakta son derece önemli olacaktır.
Herkese iyi haftalar dilerim.
Kaynak: Semerci, Bengi. (2018, 9 Nisan). Boşanma ve Çocuk