Abana’da bir süredir açık yaralı ve hasta halde bulunan sokak köpeği, hayvan severler tarafından İnebolu Sıla Veteriner Kliniği’ne götürüldü ve yapılan tahlillerinde leishmania paraziti (şark çıbanı) taşıdığı tespit edildi.
Şark çıbanı (leishmania paraziti) için İnebolu, Abana, Bozkurt, Çatalzeytin ve Türkeli bölgesinde dikkat edilmesi gerekiyor.
Leishmaniasis kan emici (yakarca) tatarcık sineğinin neden olduğu hayvandan insana, hayvandan hayvana ve insandan insana bulaşabilen, müşterek seyreden ve dönemsel pandemiye neden olabilecek bir parazit türü olarak biliniyor.
Enfeksiyonun leishmania türüne göre değişmekle birlikte, tedavi edilmezse ölümcül olabilen visseral (VL-iç organ leishmaniasisi), tedavi edilmese de 1-1,5 yıl gibi bir süre zarfında kendiliğinden iyileşebilen ancak iz bırakan kutanöz (KL şark çıbanı-deri leishmaniasisi) ve doku/organ hasarına yol açabilen mukokutanöz olmak üzere üç ana klinik şekli bulunuyor.
İnsanlarda aşısı henüz bulunmuyor. Yerli aşı üzerinde ise çalışmalar devam ediyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kayıtlarına göre sıtmadan sonra en önemli vektör kaynaklı hastalıklar arasında ve mücadele edilmesi gereken ilk on hastalıktan biri olarak görülüyor.
İnebolu Veteriner Hekimi Muhammed Coduroğlu’nun, 2016-17 yıllarından bu tarafa Karadeniz bölgesindeki bilimsel araştırma açığını, insan vakaların görülmesini ve köpek vakalarında yoğun artış gözlenmesini raporlamaya başlaması üzerine, Türkiye’nin bu alanda tek merkezi olan (Erciyes Üniversitesi Vektörler ve Vektör Kaynaklı Hastalık Uygulama ve Araştırma Merkezi) ERVEK koordinasyonu ile Erciyes Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi, Kastamonu Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, 19 Mayıs Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi, alanında uzman araştırmacılar İnebolu araştırması için bilimsel zeminde iş birliği oluşturdu.
2021 yılında kum sineklerinden örnekler alınarak bu parazitler tespit edilirken, bölgede hastalık potansiyelinin yüksek olduğunu belirten uzman ekip daha sonra 6 Ağustos 2022 tarihinde yine İnebolu’da leishmaniasis hastalığının güncel durumu, nakleden kum sineklerinin dağılımı, risk potansiyelleri, korunma ve kontrol yöntemlerini anlatan bir konferans verdi.
Devam eden araştırmalar neticesinde Türkiye’nin bu alandaki ilk merkezini İnebolu’ya kurmayı planlayan uzmanlar ayrıca bir ay içinde tekrar bir konferans planlıyor.
Abana’da ise bu hastalığın bilinmemesinin nedeni henüz bir araştırma yapılmamış olması olarak görülüyor. Ancak köpek vakaları Abana ve çevre ilçelerden gitmekte. Ayrıca İnebolu’da şu anda insan vakaların olduğu fakat tedavilerinin büyük şehirlerde yapılabildiği biliniyor. Hastalığın insanda teşhisi zor olmakta ve hastanın bölgede bu taşıyıcıların olduğunu bilmesi/ bildirmesi hastalık hikayesinde önem taşıyor.
Tatarcık (yakarca) sineği yaz aylarında daha çok alacakaranlıkta ve geceleri aktif olan, gün boyunca karanlık ve nemli habitatlarda saklanan zararlı sineklerden. Leishmaniasis hem yerel hem küresel nedenlere bağlı, iklim değişiklikleri, taşıyıcı bireylerin gelmesi, bırakılan hasta köpekler nedeniyle artık belirli bölgeler ile sınırlı olmaktan tamamen çıkmış ciddi bir halk sağlığı problemi haline geldi. Abana’daki durum ilçe kaymakamı Salih Ağar’a da aktarıldı.
