TEMEL GELİR

“Kişinin sahip olduğu para özgürlüğün, tutkuyla peşinden koştuğu para ise köleliğin aracıdır.” 

                        Jean-Jacques Rousseou

Bu yazımda , günümüzde özellikle ABD ve Avrupa’da yoğun olarak tartışılan bir konudan bahsetmek istiyorum. Koşulsuz Temel Gelir (Basic Income)

Koşulsuz Temel Gelir ; devletin kendine mensup olan tüm vatandaşlarına kendi çalışmaları veya mülkiyetlerinin getirileri haricinde salt olarak o toplumun bireyi olmaları nedeniyle düzenli olarak belirli bir oranda gelir hakkının tanınmasıdır. Bu oranın belirlenmesinde ülkenin kişi başına düşen milli gelirinin yüzdelik bir oranı baz alınır. Temel gelir düşüncesinin tarihini meşhur Ütopya’nın yazarı  Thomas Moore’a kadar geri götürebiliriz. Fikrin günümüzde en önemli savunucusu Belçikalı filozof Philippe van Parijs’tir.Parijs, insanların kendileri dışında yaşamakta olan topluma karşı yükümlülükleri bulunması gerçeği ile yola çıkarak 1982 yılında bu fikri kuramsal anlamda geliştirmeye başladı. Parijs’e göre; kitlesel yoksulluğun ortadan kaldırılması için neoliberal politikanın insanı kuşatan piyasa ve ekonomik büyüme fenomeninden ve devletin tüm alanlara hakim olarak toplumsal adaleti sağladığını varsaydığı sosyalist politikadan da farklı bir çözüm yoluydu temel gelir.

Temel gelir tamamen bireyseldir ve hane halkının gelirine endeksli olarak verilen sosyal yardımlar statüsüne girmez. Bu sosyal yardımlar ve hayırseverlerin yardımları ahlaki olarak ta yoksul insanlar için küçük düşürücüdür.Ancak her vatandaşa verilen temel gelir ile insan onuruna uygun bir toplumsal ekonomik adalet anlayışı da ortaya konulmuş olur. Koşulsuz temel gelir çalışmaktan yorgun düşmüş ve stres altında olan insanlar ile hiç iş bulamayan kaygılı insanların psikolojik rahatsızlıklarının da çözümü olabilir. Az çalışmak isteyenler part-time çalışarak temel geliriyle kazancını birleştirebilirler. Zorunlu çalışmak istemeyenlerde kendilerini istedikleri alanda geliştirebilir veya yapmaktan zevk aldıkları işleri ücretsiz yapabilirler. Bu sebeple koşulsuz temel gelir insan hayatında çalışmanın merkezi rolünü de ortadan kaldırarak insanların kendi hayatları için merkezde olmasını istedikleri konuları belirleme özgürlüğünü de sunmaktadır. Ayrıca toplumda yapılması hoş olmayan veya ağır yükü olan işleri yapan insanlara da yapacakları işler için işverenleriyle pazarlık yapabilme imkanını da verir. 

Sosyal adalet ve toplumsal özgürlükle ilgili kuramcılar tarafından temel gelir fikri olumlanmakla beraber bazı açılarda eleştirilmektedir. Temel gelir sayesinde artık emekçilerin kapitalist işletme sahiplerine emeklerini satmak zorunda kalmayacakları, kendi çalışma alanlarını seçebilme özgürlüklerini kazanacakları, kapitalistlerle kuracakları ilişkide kendilerini merkeze koyabilecekleri gibi olumlu özellikler olumlanırken kapitalist sistem içerisinde güç ilişkilerinin bulunması sebebiyle temel gelirin kapitalist toplumda mümkün olamayacağı ve gelir hakkının sadece çalışanlara ait kalması gerektiği , diğer türlü toplumun çalışan kesimi ile çalışmayan kesimi arasında toplumsal adaletsizliğin oluşacağı gibi eleştirilerde getirilmiştir.

Düşünce tarihine baktığımızda yeni bir fikir olan temel gelir dünyada büyük ölçüde teorik olarak tartışılmaktadır. Ancak temel gelire ilişkin çok önemli somut adımlarda mevcuttur. 2016 yılında İsviçre’de Temel Gelir referandumu yapılmış ve oran kişi başına düşen milli gelirin %39’u olarak belirlenmiştir.Bu oran çok yüksek bir nicelikte olması sebebiyle İsviçre halkı tarafından üçte iki çoğunlukla reddedilmiştir. Çin ve ABD’nin bazı eyaletlerinde temel gelir uygulaması yüzdelik oran çok düşük olsa bile uygulanmaktadır. Finlandiya temel gelir için 2 yıllık bir pilot uygulama gerçekleştirerek bazı vatandaşlarına iş sahibi olsun veya olmasın karşılıksız 560 euro aylık gelir sağlamış ancak 2 yıllık sürenin sonunda istihdamda artış olmaması, ekonomik verimlilik sağlanamaması gibi sebeplerle uygulamadan vazgeçmiştir. Yine Philippe van Parijs’in öcülük ettiği BIEN (Basic Income European Network) Avrupa Temel Gelir Ağı projesi 1986 ‘da kurulmuş ve etkin bir şekilde faaliyet göstermektedir. Ayrıca Coronavirüs pandemisi nedeniyle İngiltere, Fransa ve ABD ‘de temel gelir tartışması hız kazanmış ve siyasi partiler temel gelirin yasalaşması için yasa tasarıları hazırlıklarına girişmiştir. Dünyada yüksek sesle tartışılan ve bazı uygulama alanları kazanmaya başlayan ancak bizim ülkemize uzak gözüken bu tartışma belki ilerleyen zamanlarda gündemimizde yer etmeye başlayabilir. Hoşçakalın…

film izle - film izle - cratosslot - betebet - kaçak bahis - deneme bonusu - deneme bonusu veren siteler - kralbet giriş

YORUM EKLE
YORUMLAR
Barbaros Sünnetci
Barbaros Sünnetci - 4 yıl Önce

güzel yazı,eline sağlık Kemal.

Emirhan ersoy
Emirhan ersoy - 3 yıl Önce

İlerici bir görüş ve yazı olmuş ama bu insanlar bu yazıyı kavrayamazlar