ÖZGÜL FOBİ

Her birimiz, gündelik yaşamımızda farklı türde korkular geliştirmekte ve yaşamımızın bir parçası olarak korku duygusunu cebimizde taşımaktayız. Gündelik hayatta birden fazla olay ve duygu yaşarken, elbette en akılda kalıcı olanları aşırı korku duyduğumuz anlardır. Peki, aşırı korku duyduğumuz anlar bir hayvana veya bir nesneye karşı oluşmaktaysa, bu durumu nasıl tanımlayabiliriz?

Bir duruma karşı duyulan korkunun kişinin günlük hayatını olumsuz yönde etkilemesine fobi denir. Fobinin kapsadığı korku, bir insanın herhangi bir nesneye, herhangi bir duruma ya da bir işleve karşı güçsüzlüğünde hissettiği ve kontrolü elinde tutamadığı bir duygu olarak tanımlanmaktadır. Genellikle dışarıdan gelen tehlikelere karşı verdiğimiz duygusal yöndeki tepkilere korku adı verilir. Fobilerimiz de hissettiğimiz korkuların bir çeşididir.

Fobi türleri korkunun kaynağına göre kategorileştirilmekte ve çeşitlenmektedir. Özgül fobiler; belirli bir nesne ya da durumdan, gerçekte çok da tehlikeli olmayan bir durumdan orantısız bir şekilde çok fazla korkma duygusunu içermektedir. Örneğin, uçağa binmek, yükseklik korkusu, hayvanlardan korkmak, iğne yapılması, kan görmek gibi belirli nesne ya da durumdan kaynaklanan aşırı korkular kişinin gündelik yaşamını zorlu hale getirebilmektedir. Kişi korkunun aşırı olduğunun farkındadır ancak yine de korkulan nesne ya da durumdan kaçınmak için büyük bir çaba harcar. 5 çeşit özgül fobi vardır;

  • Hayvan fobisi en yaygın özgül fobi türlerinden bir tanesi olarak tanımlanabilir. ‘’Köpek görünce yolumu değiştiriyorum.’’, ‘’ Yılanın resmini bile görmeye dayanamıyorum.’’ gibi ifadeler gündelik hayatımızda duyduğumuz ya da kullandığımız ifadeler olabilir. Hayvan fobileri genellikle çocukluk döneminde başlayıp müdahale edilmeği takdirde yetişkinliğe kadar ilerleyebilen bir fobi çeşidi olarak bilinmektedir. Örümcekler, böcekler, köpekler bu fobi türüne örnek olarak gösterilebilir.
  • Öte yandan doğal çevre fobisi, yüksek yerlerden ya da fırtınadan korkmak gibi doğaya özgü olaylarla bağlantılı bir fobi çeşidi olarak bilinir.
  • Kan, iğne, yaralanma yine çok sık rastladığımız bir çeşit fobi türüdür. Aile içinde var olmasından kaynaklı genetik bir aktarım gösterebilen bir çeşittir. Yani ailede kan fobisi olan bir anne var ise, çocuğunun da bu fobi türünü taşıyor olması olası bir durumdur. İğne yaptırırken bayılma da bu fobi türüne örnek olarak gösterebileceğimiz bir durumdur. Kan veya iğne fobisi yaşayan bir kişi de, kalp hızı yavaşlar ve korkulan nesne ile karşılaşıldığında bayılma görülebilir.
  • Durumsal fobilerde bir diğer fobi türüdür. Asansöre binmekten korkmak, kapalı alan korkusu gibi duruma bağlı korkular çocuklukta veya 20li yaşların ortalarında başlayıp, yetişkinlik döneminde devam edebilmektedir.
  • Son olarak diğer fobi türleri olabilecek durumlar,  boğulma korkusu, hastalık bulaşma korkusu; çocukların yüksek sesten, palyaçolardan korkması vb. gibi durumlar fobi kaynağı yaratabilmektedir.

Bir fobinin oluşması için, geçmişte yaşadığımız travmatik bir olayın varlığından söz edebiliriz. Ancak tek sebep geçmiş travmatik öykülerimiz değildir. Fobilerin kökeni, çeşitli sebeplere dayandırılabilir. Genetik yatkınlığımız, beynin korku alanlarındaki aktivite artışının fazla olması, olumsuz inançlarımızın varlığı (negatif düşüncelerimiz) ya da çevre üzerinde kontrolümüzün olmadığını düşünmek olası bir fobi oluşumundaki riski arttıran faktörlerdir.

 Fobilerde yaşam; korku çerçevesinde düzenlenir ve yaşam kalitesi oldukça olumsuz etkilenir.  Bu bağlamda, eğer yukarıda ki fobi kaynaklarından herhangi biri 6 ay ya da daha uzun bir süre içerisinde belirgin bir şekilde varlığını sürdürüyor ve önemli derecede işlevselliğinizi düşürüyorsa, mutlaka bir uzmana danışmalısınız.

Hepinize iyi haftalar dilerim.

Sevgiler.

Kaynak: Kaynak: Kring, A. M., Johnson, S. L., Davison Gerald, C., & Neale John, M. (2017). Anormal psikolojisi: psikopatoloji. Nobel Yayıncılık

YORUM EKLE
YORUMLAR
necmettin oskan
necmettin oskan - 4 yıl Önce

ansiyete ile ilgili bilgi verirmisiniz teşekkürler