Mahremiyet, her dönemde, her toplumda karşılaştığımız önemli bir kavramdır. Pek çok insanın inanışına, dinine ya da kültürüne bağlı olarak, kavramın içeriği çeşitlilik göstermektedir. Mahremiyet kelime anlamı ile hem ‘’gizliliği’’ hem de “kişisel alanın /özel hayatın dokunulmazlığını” ifade etmektedir. Aslında bir nevi ‘’ Benim kendi özel alanım var, sınırlarım var ve bu sınırlar sayesinde kendimi koruyorum.’’ anlamına gelmekte ve mahremiyet olgusuyla sınırlarımızı bilmek bizlere güvende hissettirmektedir.
Çocuklarda bu kavramın oluşması hem kendilerini koruyabilmek hem de başkalarının mahremiyetine saygı göstermek açısından oldukça önemlidir. Çoğu zaman, yaşadığımız coğrafyada yetişkinler olarak mahremiyetimizi korumakta zorlanırken, çocuklara mahremiyet eğitimi vermek hem zorunlu olmalı hem de çocuğun anladığından emin olunması gereken bir gerçek olarak görülmelidir. Öncelikle cinsel eğitim ve mahremiyet eğitimini birbirinden ayırt etmek oldukça önemlidir. ‘’Cinsel eğitim, çocuğun kendi cinselliğini tanımasını, gelişim sürecinde cinsellikle ilgili yaşayacağı fiziksel ve duygusal farklılıkları öğrenmesini sağlayan önemli bir eğitimdir. Ayrıca çocuğun ebeveynlere yönelttiği cinsellikle ilgili sorularda bunun bir parçasını oluşturmaktadır.’’ (Balibeyoğlu, 2017) Örneğin, çocukların çok sık sorduğu sorulardan biri ‘’Anne ben nasıl doğdum?’’ gibi sorulardır ya da karşı cinsle ilgili merak edilen birçok soru yöneltebilirler. Bu soruların doğru bir şekilde ve yaşına uygun cevaplandırılması oldukça mühimdir. Bununla ilgili birçok hikâye kitabından yararlanabilirsiniz. Öte yandan ‘’Mahremiyet eğitimi, cinsel bilgilerin yanında daha çok kendisinin ve diğer insanlarının özel alanlarının (göğüs, popo, genital organlar gibi) farkına varması, sosyal hayatın içinde kendi özel alanını koruması, diğer insanların özeline saygı duyması, kendisi ile çevresi arasında sağlıklı sınırlar koyması gibi bilgileri içermektedir.’’ (Balibeyoğlu, 2017)
Çocuğa mahremiyet eğitiminin nasıl verileceğinden bahsetmeden önce, çocuklarınıza kendi özel bölgeleri olduğunu, kendi alanları ve bu alanların sınırları olduğunu hatırlatmakta fayda olacaktır. Öncelikle mahremiyet eğitimi için sadece beden ile ilgili konularda özen göstermek yeterli değildir. Çocuğa her anlamda saygı duyulmaya başlandığında mahremiyet eğitimi başlayacaktır. Çocuk ‘’o kıyafeti’’ giymek istemediğinde, dokunulmak istemediğinde, daha fazla yemek yemek istemediğinde ona saygı duymaya başladığınız an, mahremiyet eğitimi başlar. ‘’Çocuktur o ne anlar şimdi’’ , ‘’O nereden bilsin’’ gibi söylemlere yer vermemek, aksi taksirde mahremiyeti ihlal ettiğimizi görmek önemli olacaktır. Öte yandan tuvalet alışkanlığı kazandırırken size bağımlı olacak şekilde yetiştirmemekte mühimdir. Çocuk tuvaletini yaptıktan sonra sürekli sizi yanına çağırmamalıdır. Zor bir süreç bile olsa, kendi bedeninin kontrolünü çocuğunuza verebilmelisiniz. Aynı şekilde, banyo yaptırırken, kendini yıkamasına fırsat verin. Bir iki denemeden sonra artık kendisi bunu yapabilir hale gelecektir. Yeter ki fırsat verin. Çocuğun kendi bedenine saygı gösterdiğinizde, tuvalet veya banyo gibi alışkanlıklarla saygıyı görmeye başladığında, çocuk bedenin ona özel oluğunu anladığında, mahremiyet eğitimi başlamış olacaktır.
Son olarak, hem anne, hem baba, hatta çocuğun çevresinde olan her yetişkin için; sevmek amacıyla ya da oyun oynamak amacıyla bile olsa, poposuna vurmak, sürekli kucağa almak ya da ‘’Göster bakalım oğlum ’’ gibi sözlerle çocuklara yaklaşmak mahremiyetin sınırlarını yıkmaktadır. Bu anlamda çok daha dikkatli olmak oldukça önemli olacaktır.
Peki, Mahremiyet Eğitimi Nasıl Verilir?
Çocuklarda mahremiyet eğitimine 2-3 yaşından sonra yavaş̧ yavaş̧ başlanabilir.
7 aşama çocuğa mahremiyet eğitimi kazandırmak için kategorize edilebilir. Burada ki her bir aşama çocuğun kendine ait ve özel bir bedene sahip olduğunu bilmesi için oldukça önemlidir.
İlk adımlarda çocukların da özel bir alanı ve hayatı olması gerektiği bilincine varılır, çocuk yavaş yavaş mahremiyet kavramını kazandıktan sonra kendi sınırlarını koyabilmesi, bu sınırları koruyabilmesi ve hatta cinsel istismardan korunmak için bilinçlendirilmesi oldukça önemlidir. Aşamalara bakacak olursak;
- Özel alan tanımlama. Çocuklara özel bölgelerinin nereleri olduğunu isimleri ile birlikte doğru bir şekilde öğretmek ve bu bölgelere hiç kimsenin dokunamayacağını net olarak anlatmak.
- Odasına izin alarak girmesi gerektiğini öğretmek,
- Tuvaletin kapısını kapalı tutması gerektiğini öğretmek,
- Çocuğun özel alanlarına saygılı olmak,
- Çocuğun cinsel organlarını sevgi objesi yapmamak,
- Uygun yaşta iken, kardeşler ve ebeveynlerle yatakları ayırmak,
- Özel alan ihlallerine tepkinizi belli etmek.
Birey demek, toplum demek, bu sebeple bizler ne kadar başkalarının mahremiyetine saygı gösteren bireyler yetiştirirsek ahlaklı, bilinçli ve eğitimli bir toplumla karşılaşırız. Bu anlamda ebeveynler olarak, önce kendi mahremiyetimizi koruyabilmek ve sonrasında çocuklarımıza eğitim vermek ihmal edilmemesi gereken önemli bir nokta olacaktır.
Sevgiler…
Kaynak: Balibeyoğlu, B. (2017, Haziran 24), Çocuk Psikolojisi, 29 Temmuz 2020 tarihinde http://www.bengisubalibeyoglu.com/mahremiyet-egitimi-nedir/ adresinden erişildi.
Diler, R. (2014). Mahremiyet Eğitimi ve Önemi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(1), 69-98.